Giải phương trình bậc nhất và bậc hai (Có xử lý ngoại lệ đầu vào)
Bài tập Python tự luyện
Danh sách bài học
Giải phương trình bậc nhất và bậc hai (Có xử lý ngoại lệ đầu vào)
Nội dung bài viết Học nhanh
Bài toán cần xử lý
Viết chương trình giải phương trình bậc nhất và phương trình bậc hai với các hệ số được nhập từ file input và kết quả được xuất ra file output (Có xử lý ngoại lệ đầu vào)
Kiến thức cần có
- Hàm input() và hàm print()
- Cấu trúc rẽ nhánh trong Python
- Biến và kiểu dữ liệu
- Xử lý ngoại lệ (Exception Handling)
Định dạng đầu vào
Gồm hai dòng:
- Dòng đầu tiên chứa số 1 hoặc 2 tương ứng với:
- Chức năng 1: giải phương trình bậc nhất
- Chức năng 2: giải phương trình bậc hai
- Dòng thứ hai chứa hệ số tùy thuộc vào chức năng được chọn ở dòng 1:
- Chức năng 1: chứa hai số a, b lần lượt là hệ số của phương trình ax + b = 0, các hệ số cách nhau bởi khoảng trắng.
- Chức năng 2: chứa ba số a, b, c lần lượt là hệ số của phương trình ax2 + bx + c = 0, các hệ số cách nhau bởi khoảng trắng.
Định dạng đầu ra
Gồm nhiều dòng hiển thị tùy theo các trường hợp như sau:
Nếu phương trình vô nghiệm: Phuong trinh vo nghiem
Nếu phương trình có vô số nghiệm: Phuong trinh co vo so nghiem
Nếu phương trình có một nghiệm duy nhất: Phuong trinh co mot nghiem duy nhat: x = {x1}
Nếu phương trình có nghiệm kép: Phuong trinh co nghiem kep: x1 = x2 = {x1}
Nếu phương trình có hai nghiem phan biet: Phuong trinh co hai nghiem phan biet: x1 = {x1}
x2 = {x2}
- Với {x1}, {x2} là các nghiệm của phương trình
Lưu ý:
Nếu dòng đầu tiên khác ‘1’ và ‘2’ thì xuất thông báo: Vui long chon mot trong hai chuc nang:
1. Giai phuong trinh bac nhat
2. Giai phuong trinh bac hai
Nếu file input không tồn tại thì xuất thông báo: Khong tim thay file input!
Nếu input nằm ngoài định dạng đầu vào thì xuất thông báo: Dinh dang dau vao khong hop le!
Ví dụ:
- Input 1: Bai2.10.inp
- Output 1: Bai2.10.out
- Input 2: Bai2.10.inp
- Output 2: Bai2.10.out
- Input 3: Bai2.10.inp
- Output 3: Bai2.10.out
- Input 4: Bai2.10.inp
- Output 4: Bai2.10.out
- Input 5: Bai2.10.inp
- Output 5: Bai2.10.out
- Input 6: Bai2.10.inp
- Output 6: Bai2.10.out
- Input 7: Bai2.10.inp
- Output 7: Bai2.10.out
- Input 8: File Bai2.10.inp không tồn tại
- Output 8: Bai2.10.out
Gợi ý
- Sử dụng cấu trúc Xử lý ngoại lệ để xử lý trường hợp file input không tồn tại và input không nằm trong định dạng đầu vào
- Đặt toàn bộ chương trình trong khối try.
- Sử dụng câu lệnh with với hàm open() và mode='r' nhằm mở file để đọc.
- Dùng hàm readline() để đọc dữ liệu dòng đầu tiên từ file input
- Dùng cấu trúc rẽ nhánh if … else
để nhận biết người dùng chọn chứ năng nào
- Dùng hàm map(), float và hàm split() để nhận và ép kiểu dữ liệu các hệ số của phương trình
- Tùy vào chức năng được chọn, xây dựng các câu lệnh rẽ nhánh phù hợp để giải quyết bài toán
- Nếu dòng đầu tiên của input khác ‘1’ và ‘2’ thì xuất thông báo
- Thuật toán:
- Giải phương trình bậc nhất:
- Phương trình vô số nghiệm khi: hệ số a, b đều bằng 0
- Phương trình vô nghiệm khi: hệ số a bằng 0 và b khác 0
- Các trường hợp còn lại phương trình có nghiệm duy nhất
- Giải phương trình bậc hai:
- Phương trình vô số nghiệm khi: hệ số a, b, c đều bằng 0
- Phương trình vô nghiệm khi: hệ số a, b bằng 0, c khác 0 và trường hợp delta nhỏ hơn 0
- Phương trình có nghiệm kép khi delta bằng 0
- Phương trình có hai nghiệm phân biệt khi delta lớn hơn 0
- Lỗi sẽ phát sinh ở lệnh open() nếu file input không tồn tại. Dùng lệnh except bắt lỗi FileNotFoundError và xử lý.
- Lỗi sẽ phát sinh ở lệnh ép kiểu nếu định dạng đầu vào không hợp lệ. Dùng lệnh except để bắt lỗi và xử lý.
- Sử dụng câu lệnh with với hàm open() và mode='w' nhằm mở file để ghi thông báo lỗi
Code mẫu
Kết luận
Trong bài này, Kteam đã hướng dẫn bạn cách viết chương trình giải phương trình bậc nhất và phương trình bậc hai với các hệ số được nhập từ file input và kết quả được xuất ra file output (Có xử lý ngoại lệ đầu vào)
Ở bài tiếp theo, chúng ta sẽ cũng nhau học cách viết chương trình HIỂN THỊ 10 SỐ TỰ NHIÊN ĐẦU TIÊN RA MÀN HÌNH TRÊN TỪNG DÒNG.
Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết. Hãy để lại bình luận hoặc góp ý của bạn để phát triển bài viết tốt hơn. Đừng quên " Luyện tập - Thử Thách - Không ngại khó!"
Tải xuống
Tài liệu
Nhằm phục vụ mục đích học tập Offline của cộng đồng, Kteam hỗ trợ tính năng lưu trữ nội dung bài học Giải phương trình bậc nhất và bậc hai (Có xử lý ngoại lệ đầu vào) dưới dạng file PDF trong link bên dưới.
Ngoài ra, bạn cũng có thể tìm thấy các tài liệu được đóng góp từ cộng đồng ở mục TÀI LIỆU trên thư viện Howkteam.com
Đừng quên like và share để ủng hộ Kteam và tác giả nhé!

Thảo luận
Nếu bạn có bất kỳ khó khăn hay thắc mắc gì về khóa học, đừng ngần ngại đặt câu hỏi trong phần bên dưới hoặc trong mục HỎI & ĐÁP trên thư viện Howkteam.com để nhận được sự hỗ trợ từ cộng đồng.
Khóa học
Serial dành cho những bạn cần luyện tập phương pháp, tu duy lập trình. Làm quen với các bài toán trong lập trình, ngẫu nhiên từ cơ bản đến nâng cao. Nội dung Serial này được phân tách chi tiết nhất có thể, nhằm giúp các bạn dễ hiểu và thực hành được ngay.
Bạn nên tự làm lại từng bài tập trên video để có kết quả tốt nhất. Cùng Kteam "Luyện tập - Thử thách - không ngại khó"
try:
with open("Bai2.10.inp",mode='r',encoding='utf-8') as file_inp:
option = int(file_inp.readline())
lst_num = file_inp.read().split()
if option == 1:
a,b = map(float,lst_num)
if a == 0:
if b == 0:
noti = "Phương trình có vô số nghiệm"
else:
noti = "Phương trình vô nghiệm"
else:
x1 = -b / a
noti = f"Phương trình có 1 nghiệm duy nhất x = {x1}"
elif option == 2:
a,b,c = map(float,lst_num)
delta = b**2 - 4*a*c
if a == 0:
if b == 0 and c == 0:
noti = "Phương trình có vô số nghiệm"
elif b == 0 and c != 0:
noti = "Phương trình vô nghiệm"
elif b != 0:
x1 = x2 = -c / b
noti = f"Phương trình có 1 nghiệm duy nhất x = {x1}"
else:
if delta < 0:
noti = "Phương trình vô nghiệm"
elif delta == 0:
x1 = -b / (2 * a)
noti = f"Phương trình có nghiệm kép x1 = x2 = {x1}"
else:
from math import sqrt
x1 = (-b + sqrt(delta)) / (2 * a)
x2 = (-b - sqrt(delta)) / (2 * a)
noti = f"Phương trình có hai nghiệm phân biệt: x1 = {x1}, x2 = {x2}"
else:
noti = "Vui lòng chọn một trong hai chức năng:\n1. Giải phương trình bậc nhất\n2. Giải phương trình bậc hai"
except FileNotFoundError:
noti = "Không tìm thấy file input"
except:
noti = "Định dạng đầu vào không hợp lệ!"
with open("Bai2.10.out",mode='w+',encoding='utf-8') as file_out:
file_out.write(noti)
file_out.seek(0)
reading = file_out.read()
print(reading)
Mình cho là không cần code phần xử lý phương trình có vô số nghiệm, vì trong định nghĩa pt bậc nhất và bậc hai một ẩn thì a phải khác 0 gòi. Thay vào đó, mình thêm phần xử lý ZeroDivisionError trong trường hợp a = 0. Mọi người tham khảo nha!