Đây là giáo trình 60 tiết đƣợc viết cho sinh viên chuyên ngành tin học quản lý của trường đại học kinh tế Tp.HCM. Giáo trình này cũng có thể dùng cho chương trình 45 tiết hoặc các chuyên ngành khác của ngành hệ thống thông tin kinh tế, bằng cách giảm nhẹ yêu cầu ở một số nội dung tuỳ theo mục tiêu của chương trình đào tạo. 

Đây là giáo trình môn học nên nội dung của nó bám sát với đề cương. Tuy nhiên, so với đề cương, bố cục của tài liệu có một chút thay đổi. Cụ thể, mô hình thực thể kết hợp được giới thiệu cuối cùng. Sự thay đổi này xuất phát từ kinh nghiệm giảng dạy của chính tác giả và nhiều đồng nghiệp khác, có tham khảo đến một số tài liệu được chúng tôi đánh giá là hay

Môn cơ sở dữ liệu là một trong những môn học quan trọng của chuyên ngành Tin học Quản lý. Tài liệu này đựợc biên soạn sao cho mức lĩnh hội của sinh viên có thể đạt đến khả năng áp dụng các kiến thức của môn học, giải quyết các tình huống rất gần với thực tế. Chúng tôi đƣa ra rất nhiều ví dụ và bài tập. Những ví dụ và bài tập này khá đa dạng, nhiều ví dụ và bài tập mang tính kiểm tra đơn giản, nhiều ví dụ và bài tập khác lại mang tính áp dụng phức tạp.

Giáo trình được chia làm 7 chương. 

Chương 1 giới thiệu tổng quan về cơ sở dữ liệu và môi trường cơ sở dữ liệu. Chương này tập trung làm rõ các khái niệm quan trọng trong lĩnh vực cơ sở dữ liệu. Các cấp độ trừu tƣợng của mô hình dữ liệu, kiến trúc cơ sở dữ liệu 3 mức cũng như các thành phần của môi trƣờng cơ sở dữ liệu và của hệ quản trị cơ sở dữ liệu đều được giới thiệu trong chương này. Cuối chương, chúng tôi đưa ra hai case study để tiện sử dụng thường xuyên trong giáo trình.

Chương 2 trình bày mô hình cơ sở dữ liệu quan hệ. Ngoài việc giới thiệu chi tiết các yếu tố mô hình tạo nên mô hình dữ liệu, chương này còn cung cấp cho sinh viên những kiến thức sâu sắc về quan hệ toán học. Hiểu thấu đáo các phép toán đại số quan hệ và sử dụng thành thạo chiến lược giải bài toán bằng các biểu thức đại số quan hệ, sinh viên trang bị cho mình các kỹ năng cần thiết làm việc với các hệ quản trị cơ sở dữ liệu có hỗ trợ mô hình quan hệ.

Chương 3 giới thiệu về ngôn ngữ cơ sở dữ liệu. Do mục tiêu của môn học mà chƣơng này chỉ tập trung vào ngôn ngữ hỏi. Với kiến thức và kỹ năng có đựợc ở chương 2, cùng với cú pháp ngôn ngữ được học trong chương này, sinh viên đủ tự tin làm việc với hệ quản trị cơ sở dữ liệu giải quyết nhiều bài toán xử lý dữ liệu phức tạp.

Các chương 4, 5 và 6 nói về lý thuyết thiết kế. Theo đó sinh viên học đƣợc cách chuẩn hoá một lược đồ quan hệ với các ràng buộc phụ thuộc hàm. Thiết kế cơ sở dữ liệu là một trong những kỹ năng quan trọng của sinh viên chuyên ngành tin học quản lý. Mỗi chương ở đây đảm nhận một phần riêng, nhưng trọn vẹn, để chắc rằng sinh viên lĩnh hội được các phần riêng ấy ở mức có thể áp dụng được.

Chương 7 giới thiệu mô hình thực thể kết hợp. Chương này trình bày phương pháp luận thiết kế mô hình cơ sở dữ liệu mức quan niệm. Chúng tôi kết thúc giáo trình bằng  mô hình thực thể kết hợp với hai mục đích. Thứ nhất, chúng tôi muốn sinh viên thực sự tập trung vào lý thuyết thiết kế và kỹ năng giải quyết bài toán bằng đại số quan hệ. Thứ hai, mô hình này là một điểm kết thúc quan trọng. Nó cho thấy vai trò của các chương trước trong toàn bộ mô hình dữ liệu. Theo đó, sinh viên sẽ chủ động chọn mức trừu tượng cho mô hình cơ sở dữ liệu mức quan niệm, chủ động phát biểu các phụ thuộc hàm cũng như các yếu tố vật lý của mô hình. 

Cấu trúc và nội dung của tài liệu được biên soạn phù hợp với mục tiêu môn học và chúng tôi đã phải chọn lọc nhiều nội dung từ các tài liệu tham khảo. Hầu hết các ký hiệu và định nghĩa lấy trong [6], riêng khái niệm phủ tối tiểu lấy trong [7]. Rất nhiều nội dung được chọn lọc từ [1]. Nhiều nội dung khác được chọn lọc từ [2, 3, 5]. Bố cục của tài liệu rất gần [4] và nhiều bài tập cũng được chọn từ [4].

Để sử dụng giáo trình được hiệu quả, sinh viên phải thực hành trực tiếp các ví dụ và bài tập trong các chương 3 và 7, bằng cách sử dụng một hệ quản trị cơ sở dữ liệu và một hệ hỗ trợ lập mô hình cụ thể. Một tài liệu giới thiệu các hệ này sẽ được cung cấp cho sinh viên trước khi bắt đầu môn học. Tài liệu phải giới thiệu các hệ cụ thể cũng như có các hướng dẫn chi tiết nhằm bảo đảm sinh viên có thể tự học được.

Nhân dịp này chúng tôi chân thành cảm ơn Ban giám hiệu trường đại học Kinh tế Tp.HCM, phòng Quản lý Khoa học và Hợp tác Quốc tế đã tạo điều kiện cho giáo trình này sớm đến tay sinh viên, góp phần bổ sung thêm tài liệu học tập cho sinh viên chuyên ngành tin học quản lý nói riêng và ngành hệ thống thông tin kinh tế nói chung. Chúng tôi cũng chân thành cảm ơn các đóng góp quý báu của các thành viên trong Hội đồng thẩm định, của quý Thầy Cô trong bộ môn, trong khoa.

Dù rất nỗ lực bám sát các mục tiêu đặt ra, nhưng tài liệu được viết ra chắc chắn vẫn còn khiếm khuyết. Chúng tôi rất vui mừng đón nhận các đóng góp của bạn đọc.

Mọi đóng góp xin vui lòng gởi đến hvduc0703@gmail.com.

Link Download: Thiết kế cơ sở dữ liệu Trường ĐH Kinh Tế