Đặt câu hỏi Viết bài Tạo series
Đăng nhập Đăng ký

Kế thừa trong Lập trình hướng đối tượng

Lập trình OOP với C#

5.0 (7 đánh giá)
Tạo bởi Kteam Cập nhật lần cuối 22:16 23-07-2020 148.651 lượt xem 7 bình luận
Tác giả/Dịch giả: Kteam
Học nhanh

Danh sách bài học

Kế thừa trong Lập trình hướng đối tượng

Nội dung bài viết Học nhanh

Bài trước Bài sau

Dẫn nhập

Ở các bài học trước, chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu về TỪ KHÓA STATIC TRONG OOP C#. Hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về Kế thừa trong C#.

Nội dung

Để đọc hiểu bài này tốt nhất các bạn nên có kiến thức cơ bản về các phần:

Trong bài học này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu các vấn đề:

  • Khái niệm kế thừa.
  • Khai báo và sử dụng kế thừa.
  • Các vấn đề trong kế thừa.

Khái niệm kế thừa

Trong thực tế, kế thừa là việc thừa hưởng lại những gì mà người khác để lại. Ví dụ: con kế thừa tài sản của cha, . . .

Trong lập trình cũng vậy, kế thừa trong lập trình là cách 1 lớp có thể thừa hưởng lại những thuộc tính, phương thức từ 1 lớp khác và sử dụng chúng như là của bản thân mình.

Một định nghĩa trừu tượng hơn về kế thừa: là một đặc điểm của ngôn ngữ hướng đối tượng dùng để biểu diễn mối quan hệ đặc biệt hoá – tổng quát hoá giữa các lớp.

Ví dụ: Giả sử ta có lớp TamGiac chứa thông tin toạ độ của 3 điểm A, B, C. Ta biết rằng tam giác cân là 1 trường hợp đặc biệt của tam giác (ngược lại tam giác là trường hợp tổng quát của tam giác cân).

Từ đó ta có thể cho lớp TamGiacCan kế thừa lại lớp TamGiac để có thể sử dụng lại các thông tin như toạ độ 3 điểm A, B, C mà không cần phải khai báo.

Ngoài ra, ta có thể xét các lớp với các đặc điểm tương tự nhau, sau đó rút trích những thành phần chung và tạo thành 1 lớp. Cuối cùng cho các lớp kế thừa từ lớp cha đó để sử dụng lại thông tin mà không cần khai báo.

Dĩ nhiên là việc kế thừa không nên thực hiện 1 cách lung tung, lạm dụng.

Ưu điểm của kế thừa

  • Cho phép xây dựng 1 lớp mới từ lớp đã có.
    •  Lớp mới gọi là lớp con (subclass) hay lớp dẫn xuất (derived class).
    •  Lớp đã có gọi là lớp cha (superclass) hay lớp cơ sở (base class).
  • Cho phép chia sẽ các thông tin chung nhằm tái sử dụng và đồng thời giúp ta dễ dàng nâng cấp, dễ dàng bảo trì.
  • Định nghĩa sự tương thích giữa các lớp, nhờ đó ta có thể chuyển kiểu tự động (sẽ được trình bày trong bài ĐA HÌNH TRONG LẬP TRÌNH HƯỚNG ĐỐI TƯỢNG).

Khai báo và sử dụng kế thừa

Cú pháp

class <tên lớp con> : <tên lớp cha>

{

}

Trong đó:

  • class là từ khoá để khai báo lớp.
  • <tên lớp con> là tên do người dùng đặt và tuân theo các quy tắc đặt tên (quy tắc đặt tên đã trình bày trong bài BIẾN TRONG C#).
  • <tên lớp cha> là tên lớp mà ta muốn kế thừa các đặc tính của nó.

Sử dụng

class Animal
    {
        protected double Weight;
        protected double Height;
        protected static int Legs;

        public void Info()
        {
            Console.WriteLine(" Weight: " + Weight + " Height: " + Height + " Legs: " + Legs);
        }
    }


class Cat : Animal
    {
        public Cat()
        {
            /*
                Lớp Cat kế thừa lớp Animal
                mà các thuộc tính Weight, Height, Legs có phạm vi là protected nên được phép kế thừa
                Từ đó lớp Cat có thể sử dụng mà không cần phải khai báo

             */
            Weight = 500;
            Height = 20;
            Legs = 2;
        }
    }

Trong hàm main ta thử gọi phương thức Info xem có được không nhé:

Cat BlackCat = new Cat();

            /* Lớp Cat kế thừa phương thức Info từ lớp Animal nên đối tượng thuộc lớp Cat có thể gọi phương thức Info() */

            BlackCat.Info();

Kết quả khi chạy chương trình trên:

Kế thừa trong Lập trình hướng đối tượng

Bạn có thể thấy nhờ kế thừa mà lớp con trở nên ngắn gọn hơn rất nhiều.

Lưu ý:

Trong C#, không hỗ trợ đa kế thừa (1 lớp kế thừa từ nhiều lớp) những lại hỗ trợ thực thi nhiều interface (khái niệm về interface sẽ được trình bày trong bài INTERFACE TRONG C#).

Các thành phần của lớp cha có được kế thừa xuống lớp con hay không là do phạm vi truy cập của thành phần đó là gì.

  •  Thành phần có phạm vi là private thì không được kế thừa.
  •  Thành phần có phạm vi là protected, public thì được phép kế thừa.

Phương thức khởi tạo và phương thức huỷ bỏ không được kế thừa.

Các vấn đề trong kế thừa

Vấn đề về phương thức khởi tạo, phương thức huỷ bỏ

Phương thức khởi tạo mặc định của lớp cha luôn luôn được gọi mỗi khi có 1 đối tượng thuộc lớp con khởi tạo. Và được gọi trước phương thức khởi tạo của lớp con.

Nếu như lớp cha có phương thức khởi tạo có tham số thì đòi hỏi lớp con phải có phương thức khởi tạo tương ứng và thực hiện gọi phương thức khởi tạo của lớp cha thông qua từ khoá base.

Ví dụ: Giả sử lớp Animal có thêm 1 constructor có tham số như sau:

class Animal
    {
        public Animal(double w, double h, int l)
        {
            Weight = w;
            Height = h;
            Legs = l;
        }
    }

Khi đó lớp con kế thừa từ lớp Animal phải có constructor có các tham số tương ứng:

class Cat : Animal
    {
        /*
            Cách gọi constructor của lớp cha thông qua từ khoá base
         */

        public Cat()
        {         
            Weight = 500;
            Height = 20;
            Legs = 2;
        }


        /*
            Cách gọi constructor của lớp cha thông qua từ khoá base
         */

        public Cat(double w, double h, int l) : base(w, h, l)
        {
          

        }
    }

Qua ví dụ trên bạn dễ dàng thấy được cú pháp để gọi constructor của lớp cha như sau:

public <tên lớp>(<danh sách tham số của lớp con>) : base(<danh sách tham số>)

{

}

Trong đó:

  • <tên lớp> là tên lớp con (lớp dẫn xuất).
  • <danh sách tham số của lớp con> là danh sách tham số của constructor của lớp con.
  • base là từ khoá để gọi đến constructor của lớp cha.
  • <danh sách tham số> là danh sách tham số tương ứng với constructor của lớp cha.

Khi đối tượng của lớp con bị huỷ thì phương thức huỷ bỏ của nó sẽ được gọi trước sau đó mới gọi phương thức huỷ bỏ của lớp cha để huỷ những gì lớp con không huỷ được.

Vấn đề hàm trùng tên và cách gọi phương thức của lớp cha

Kế thừa trong Lập trình hướng đối tượng

Xét lại ví dụ phía trên. Giả sử lớp Animal có phương phức tên Info(). Lớp Cat kế thừa lớp Animal nên cũng sẽ nhận được phương thức này.

Bây giờ trong lớp Cat ta cũng định nghĩa 1 phương thức tên Info(), có kiểu trả về là void và không có tham số truyền vào. Vậy câu lệnh sau sẽ gọi phương thức Info() nào?

Cat BlackCat = new Cat();

BlackCat.Info();

Câu trả lời là C# sẽ gọi phương thức Info() của lớp Cat định nghĩa. Đồng thời cũng đưa ra 1 cảnh báo khi biên dịch.

Trong C# có hỗ trợ từ khoá new nhằm đánh dấu đây là 1 hàm mới và hàm kế thừa từ lớp cha sẽ bị che đi khiến bên ngoài không thể gọi được.

Cụ thể bạn sẽ thêm từ khoá new vào trước khai báo hàm Info() trong lớp Cat.

public new void Info()

{

}

Khi đó hàm Info() của lớp cha sẽ bị che giấu đi. Và mọi đối tượng bên ngoài chỉ gọi được hàm Info() của lớp Cat.

Từ khoá này chỉ làm tường minh khai báo của hàm Info() chứ về kết quả khi chạy chương trình sẽ không có thay đổi.

Đến đây 1 câu hỏi nữa được đặt ra: Vậy có cách nào gọi hàm Info() của lớp cha được nữa không?

Câu trả lời là có nhưng chỉ có thể gọi trong nội bộ của lớp Cat mà thôi.

Bạn có thể sử dụng từ khoá base để đại diện cho lớp cha và gọi đến các thành phần của lớp cha.

Ví dụ: gọi hàm Info() của lớp cha:   

  /* Từ khoá new chỉ định đây là 1 hàm Info mới của lớp Cat */

        public new void Info()
        {

            Console.WriteLine(" Info of Cat: ");
            base.Info(); // gọi đến hàm Info() của lớp cha

        }

Kết quả khi gọi hàm Info() của lớp Cat là:

Kế thừa trong Lập trình hướng đối tượng

Vấn đề cấp phát vùng nhớ cho đối tượng

Bình thường nếu như 1 đối tượng kiểu Animal không thể khởi tạo vùng nhớ có kiểu Cat được.

Animal cat = new Cat();

Câu lệnh này sẽ báo lỗi: “không thể chuyển từ kiểu Cat sang kiểu Animal”.

Nhưng nếu như 2 lớp này có quan hệ kế thừa thì điều này hoàn toàn được.

Tính chất này được phát biểu như sau:

“Một đối tượng thuộc lớp cha có thể tham chiếu đến vùng nhớ của đối tượng thuộc lớp con nhưng ngược lại thì không”.

Có nghĩa là nếu lớp Cat kế thừa từ lớp Animal thì câu lệnh Animal cat = new Cat(); hoàn toàn đúng nhưng ngược lại Cat cat = new Animal (); sẽ báo lỗi.

Bạn cần lưu ý điều này. Vì muốn thể hiện tính đa hình trong lập trình ta phải sử dụng tính chất này.

Kết luận

Nội dung bài này giúp các bạn nắm được:

  • Khái niệm kế thừa.
  • Khai báo và sử dụng kế thừa.
  • Các vấn đề trong kế thừa.

Bài sau chúng ta sẽ tìm hiểu về ĐA HÌNH TRONG LẬP TRÌNH HƯỚNG ĐỐI TƯỢNG .

Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết. Hãy để lại bình luận hoặc góp ý của mình để phát triển bài viết tốt hơn. Đừng quên “Luyện tập – Thử thách – Không ngại khó”.

Tải xuống

Tài liệu

Nhằm phục vụ mục đích học tập Offline của cộng đồng, Kteam hỗ trợ tính năng lưu trữ nội dung bài học Kế thừa trong Lập trình hướng đối tượng dưới dạng file PDF trong link bên dưới.

Ngoài ra, bạn cũng có thể tìm thấy các tài liệu được đóng góp từ cộng đồng ở mục TÀI LIỆU trên thư viện Howkteam.com

Đừng quên like và share để ủng hộ Kteam và tác giả nhé!

Thảo luận

Nếu bạn có bất kỳ khó khăn hay thắc mắc gì về khóa học, đừng ngần ngại đặt câu hỏi trong phần bên dưới hoặc trong mục HỎI & ĐÁP trên thư viện Howkteam.com để nhận được sự hỗ trợ từ cộng đồng.

CỘNG ĐỒNG HỎI ĐÁP HOWKTEAM.COM
GROUP THẢO LUẬN FACEBOOK

Nội dung bài viết

Tác giả/Dịch giả

Kteam

Khóa học

Lập trình OOP với C#

Lập trình OOP với C#. Lập trình hướng đối tượng với C#

Đánh giá

Vo Tan Duc đã đánh giá 10:39 22-12-2022

Cái này hay sử dụng lắm nha!

Báo cáo
Theend đã đánh giá 09:47 02-03-2021

Mong anh hướng dẫn về sendmessenger/Onmessenger

Báo cáo
0932110332 đã đánh giá 17:34 02-12-2020

Báo cáo
t2kenz đã đánh giá 20:30 12-09-2020

cám ơn các bạn !

Báo cáo
Kobe24 đã đánh giá 23:19 08-09-2020

Thanks HowKteam/K9!

Báo cáo

Bình luận

Để bình luận, bạn cần đăng nhập bằng tài khoản Howkteam.

Đăng nhập
thiendinhtranbk65 đã bình luận 17:40 25-03-2024

Em thấy phần thành phần có phạm vi truy cập là private là không được kế thừa là không đúng lắm ạ, chỉ là không được truy cập trong phạm vi derived class thôi ạ

0 0
Trả lời Báo cáo
agrdino đã bình luận 14:22 25-08-2019

Cho em hoi thêm về chỗ "Phương thức khởi tạo mặc định của lớp cha luôn luôn được gọi mỗi khi có 1 đối tượng thuộc lớp con khởi tạo. Và được gọi trước phương thức khởi tạo của lớp con."

em chưa hiểu lắm ở khúc "được gọi trước phương thức khởi tạo của lớp con"

Kteam có thể giải thích rõ hơn không ạ?

2 0
Trả lời Báo cáo
palladium88 đã bình luận 18:24 28-09-2018 
using System;
using System.Collections.Generic;
using System.Linq;
using System.Text;
using System.Threading.Tasks;

namespace DaHinhVaKeThua
{
   public abstract class Animal
   {
      public string Name;
      public Animal()         //constructor mặc định
        {
            Console.WriteLine("What is Animal? ");
        }
      public Animal (string Name) //Gán giá trị cho biến Name
        {
            this.Name = Name;
            Console.WriteLine("Animal...");
        }
        public virtual void Move()
        {
            Console.WriteLine("Con vat di chuyen ");
        }
        public void Sleep()
        {
            Console.WriteLine("Zzzz....Zzzzzz ");
        }
    }
    public class Cat:Animal
    {
        public int height;
        public int weight;
        /* Gọi đến constructor cua lop cha
         * Các biến của lớp cha sẽ được gán giá trị
         * sau đó mới đến các biến của lớp con*/
        public Cat(string Name, int height, int weight):base(Name)
        {
            this.height = height;
            this.weight = weight;
            Console.WriteLine("- Cat(string,int,int)");
        }
        public Cat(int height, int weight) : base()   //constructor gọi đến constructor mặc định (ko tham số) của lớp cha
        {
            this.weight = weight;
            this.height = height;
            Console.WriteLine("- Cat(int,int)");
        }
        public void Say()
        {
            Console.WriteLine("Meo Meo");
        }
        public override void Move()
        {
            Console.WriteLine("Meo di chuyen");
        }
    }
    class Catest
    {
        static void Main()
        {
            Console.WriteLine("Tao mot con meo tu lop Cat(string,int,int)");
            Cat tom = new Cat("Di Hia",30,5);
            Console.WriteLine("..............");
            Console.WriteLine("Con meo ten la: {0}", tom.Name);
            Console.WriteLine("Nang: {0}kg", tom.weight);
            Console.WriteLine("Cao: {0}cm", tom.height);
            Console.WriteLine("..............");

            tom.Say();      //Gọi phương thức được kế thừa 
            tom.Sleep();
            tom.Move();

            Console.ReadLine();
        }
    }
}

 

5 2
Trả lời Báo cáo
MINH NHUT đã bình luận 16:14 25-11-2017

Chào bạn cho mình hỏi là : "Phương thức khởi tạo và phương thức huỷ bỏ không được kế thừa."

và " Phương thức khởi tạo mặc định của lớp cha luôn luôn được gọi".

2 ý đó sao lại mâu thuẩn với nhau. Cám ơn các bạn giải thích.

 

 

5 0
Trả lời Báo cáo
Không có video.
Quan tâm
Tag theo dõi